Chrzestny ojciec – obowiązki, formalności i prezenty na chrzest dziecka
W polskiej tradycji nadal bardzo ważnym obrzędem jest chrzest dziecka, a to wiąże się z koniecznością wyboru rodziców chrzestnych. Sprawdźmy zatem, kto może zostać ojcem chrzestnym i jakie obowiązki są związane z przyjęciem tej godności.
Kto to jest chrzestny?
Tradycja katolicka nakazuje, aby każda osoba przyjmująca chrzest miała chrzestnego, który nie tylko uczestniczy w ceremonii przyjmowania tego sakramentu, ale także ma bardzo konkretne zadania względem swojego chrześniaka. Mimo że chrzest można przyjąć w każdym wieku, to w naszym kraju zazwyczaj dotyczy to niemowląt.
Ojciec chrzestny powinien być swoistym przewodnikiem w życiu religijnym chrześniaka i pomagać rodzicom biologicznym w duchowym rozwoju malucha. Czasami nawet może wyręczać w tym rodziców. Tak się dzieje, kiedy rodzice zaniedbują kwestie religijne albo umierają, zanim maluch osiągnie pełnoletność.
Warto przy tym pamiętać, że rodzice mają możliwość wyboru jednego lub dwóch chrzestnych, jednak nigdy nie mogą to być osoby tej samej płci. Mówiąc wprost, nie ma takiej opcji, aby mieć dwóch ojców chrzestnych albo dwie matki chrzestne, natomiast można mieć tylko jednego chrzestnego.
Kto może być chrzestnym w świetle prawa kanonicznego?
Chrzestnym ojcem może zostać wyłącznie ten, kto spełnia określone przez Kodeks Prawa Kanonicznego wymogi. Nie powinno to nikogo dziwić, wszak bycie chrzestnym ma charakter stricte religijny, a nie świecki.
To nie jest zatem kwestia wyłącznie uczestnictwa w samej ceremonii kościelnej, ale przede wszystkim bardzo konkretne obowiązki wynikającego z faktu bycia ojcem chrzestnym. Dokładne wymagania można znaleźć w rzeczonym Kodeksie Prawa Kanonicznego, w kanonie 872.
Chrzestnym może zostać osoba wyznaczona przez rodziców albo opiekunów dziecka. Dotyczy to oczywiście sytuacji, kiedy chrzest przyjmuje właśnie dziecko, a nie osoba dorosła. W tym drugim przypadku, to właśnie przyjmujący ten sakrament może samodzielnie wyznaczyć osobę godną tej funkcji. Bardzo ważne, aby prosić o to wyłącznie kogoś naprawdę bliskiego.
Nie ma sensu, aby chrzestnym został bogaty wujek, który przebywa na drugim końcu świata i z którym w zasadzie brak kontaktu. Może ofiaruje cenny prezent z okazji chrztu, ale trudno przypuszczać, że będzie współuczestniczyć w duchowym wychowaniu dziecka, a przecież de facto to jest kluczowe w byciu chrzestnym. Jeżeli sakrament nie ma być wyłącznie dla tradycji lub uspokojenia dziadków, to wszelkie wymagania kościelne wydają się jak najbardziej zrozumiałe.
Kolejny wymóg wydaje się bardzo oczywisty. Mianowicie, chrzestny powinien być katolikiem i to praktykującym. Oznacza to, że sam już wcześniej przyjął chrzest, przystąpił też do Pierwszej Komunii Świętej i sakramentu bierzmowania. Nie chodzi jednak o same sakramenty, ale również o życie w pełni zgodne z prawami religii katolickiej. Warto przy tym zaznaczyć, że zazwyczaj konieczne jest poświadczenie odbycia spowiedzi przed ceremonią chrztu.
Chrzestnym zatem nie zostanie osoba żyjąca w konkubinacie lub wyłącznie po ślubie cywilnym. Co ciekawe, może jednak nim zostać rozwodnik, o ile nie żyje w nowym związku. Jak to możliwe? W świetle prawa kościelnego taka osoba ciągle jest w związku małżeńskim (chyba że komuś udało się uzyskać stwierdzenie nieważności małżeństwa). Należy jeszcze dodać, że przyszły chrzestny nie może także mieć nałożonej żadnej kary kanonicznej. Potwierdzeniem religijności kandydata na chrzestnego jest zaświadczenie z parafii zamieszkania otrzymywane od proboszcza.
Kolejna kwestia związana jest z wiekiem chrzestnego. Prawo kanoniczne wyznacza dolną granicę wieku na szesnaście lat. Jednak istnieje możliwość, aby osoba młodsza też została chrzestnym – w tym przypadku jest konieczna zgoda proboszcza z parafii wnioskującej osoby. Ostatnie obostrzenie dotyczy tego, że chrzestnym nie może być biologiczny ojciec dziecka.
Chrzestny a świadek chrztu
Kanon 874 Kodeksu Prawa Kanonicznego wskazuje, że rodzicem chrzestnym w przypadku wyznania katolickiego może być tylko katolik. Z jednym wyjątkiem – mianowicie wyznawcy Wschodniego Kościoła Prawosławnego również są dopuszczone do tej roli, jeżeli jest taka wola rodziców dziecka. Jednak trzeba pamiętać, że musi być zapewnione jego wychowanie w wierze katolickiej. To właśnie dlatego pierwszym chrzestnym powinien być katolik.
A co z innymi wspólnotami chrześcijańskimi? Sytuacja jest dość oczywista. Ochrzczony niekatolik może pełnić jedynie funkcję świadka chrztu. Oznacza to, że bierze udział w ceremonii i podpisuje akt chrztu razem z rodzicami biologicznymi i chrzestnym, ale jego późniejsze zadania są zupełnie inne.
Trudno wymagać, aby protestant był współodpowiedzialny za wychowanie dziecka w wierze katolickiej, więc tak naprawdę jego rola ogranicza się do poświadczenia, że chrzest rzeczywiście się odbył. Co więcej, świadkiem chrztu może zostać nawet osoba nieochrzczona. Nie ma w tym nic dziwnego, ponieważ jest to ktoś, kto tylko potwierdza sam fakt udzielenia chrztu.
Obowiązki i wymagania od ojca chrzestnego
Coraz częściej zdarza się, że ludzie zapominają o tym, że z roli chrzestnego nie wychodzi się nigdy. Co więcej, bycie ojcem chrzestnym nie polega też na kupowaniu drogich prezentów. Owszem, prezenty każdy lubi i na pewno miło, kiedy chrzestny pamięta o wszystkich urodzinach, imieninach czy ukończeniu szkoły i z tej okazji obdarowuje chrześniaka jakimś upominkiem, jednak nie w tym rzecz.
Pierwszym obowiązkiem ojca chrzestnego jest kupienie specjalnej świecy chrzcielnej, która symbolizuje oświecenie. Podczas ceremonii chrztu to właśnie ojciec chrzestny cały czas trzyma ją w dłoni i zapala ją od paschału. Jednak to zaledwie wstęp do prawdziwych obowiązków, które niejako wynikają ze słów wypowiadanych w trakcie uroczystości.
Ojciec chrzestny powinien stanowić nie tylko dobry przykład życia zgodnie z wyznawaną religią, ale także być duchowym wsparciem dla dziecka. Oznacza to, że musi być obecny w życiu chrześniaka nie tylko podczas udzielania sakramentu. Warto o tym pamiętać, zanim się podejmie decyzję o przyjęciu tej funkcji. Jeżeli ktoś nie jest praktykującym katolikiem, to sam powinien rozumieć, że raczej nie nadaje się na ojca chrzestnego, ale jedynie na świadka chrztu.
W związku z tym, że chrzestny ma być współodpowiedzialny za wychowanie dziecka w duchu chrześcijańskim, to niezbyt do tego nadaje się również ktoś, kto nie utrzymuje bliskich relacji z rodzicami przyszłego chrześniaka i wie, że kontakt z dzieckiem będzie w zasadzie symboliczny bądź żaden. Bardzo ważne, aby ojciec chrzestny miał pełną świadomość swoich obowiązków i przez całe swoje był blisko swojego chrześniaka i służył mu radą, a jednocześnie stanowił dla niego wzór do naśladowania. Jednocześnie powinien wspierać rodziców dziecka, a jeżeli ich zabraknie, to także przejąć na siebie obowiązek opieki w rozwoju duchowym.
Kto kupuje świece na chrzest?
Jak już wcześniej wspomniano, to właśnie do ojca chrzestnego należy zadanie zakupu świecy chrzcielnej. W trakcie ceremonii chrztu również ją zapala i tym samym daje świadectwo prowadzenia dziecka do Jezusa.
Co więcej, zgodnie z tradycją, to właśnie chrzestny ojciec powinien przechowywać tę świecę, która później towarzyszy (razem z chrzestnym) w kolejnych etapach życia religijnego. Chodzi tutaj o Pierwszą Komunię Świętą i sakrament bierzmowania.
Co mówią rodzice chrzestni podczas chrztu w kościele?
Przy wyborze ojca chrzestnego nie należy kierować się ani związkami rodzinnymi, ani tym bardziej koleżeńskimi. Warto sobie uzmysłowić, że podczas ceremonii chrztu rodzice chrzestni razem z biologicznymi wypowiadają jakże ważne słowa o wyrzekaniu się grzechu, aby żyć w wolności dzieci Bożych i co jeszcze ważniejsze – chrzestni, a więc również ojciec chrzestny, przyjmują na siebie bardzo odpowiedzialne zobowiązanie wynikające z pytania kapłana: „Czy jesteście gotowi pomagać rodzicom tego dziecka w wypełnianiu ich obowiązków?”.
Jednocześnie wypowiadają wyznanie wiary i tym samym potwierdzają, że będą pilnować, aby ochrzczone dziecko żyło zgodnie z wymogami religii katolickiej.
Ile chrzestny daje średnio na chrzest?
Ile na chrzest do koperty? Mówiąc wprost – tyle, ile może albo tyle, ile chce dać. Wiele osób uważa, że ofiarowanie pieniędzy nie jest dobrym pomysłem, ponieważ odciąga uwagę od duchowego znaczenia sakramentu. Zdarza się, że chrzestny ojciec wspiera finansowo samą uroczystość, która do tanich nie należy i wtedy już nie daje pieniędzy w kopercie albo ta kwota jest symboliczna.
Niektórzy z kolei nie dają gotówki, ale zakładają lokatę dla chrześniaka. Jakie kwoty jednak pojawiają się najczęściej? Z reguły jest to 300-600 zł.
Co kupuje ojciec chrzestny?
Podstawą jest oczywiście świeca chrzcielna, ale ojciec chrzestny zazwyczaj do tego się nie ogranicza i pragnie jeszcze ofiarować swojemu chrześniakowi jakiś upominek. W tym przypadku również nie ma reguły, co dać. Bardzo często rodzice chrzestni umawiają się na jeden wspólny prezent – to pozwala kupić coś bardziej wartościowego.
Jaki prezent na chrzest dla chłopca od ojca chrzestnego?
Chrzestny powinien pamiętać, aby nie ograniczać się do prezentu o charakterze stricte świeckim. Owszem jakaś zabawka czy coś z ubrania na pewno jest miłym akcentem, ale warto pomyśleć o czymś, co przetrwa przez lata. Na pewno przyjemnie będzie chrześniakowi przeczytać po latach kartkę z życzeniami z okazji chrztu albo mieć pamiątkową skarbonkę z wygrawerowaną datą czy swoim imieniem.
Można też zdecydować się na prezent funkcjonalny, który posłuży przez wiele lat i będzie przypominał o ojcu chrzestnym praktycznie w każdej chwili. Niektórzy chrzestni kupują Pismo Święte, różaniec albo medalik ze świętym patronem. W przypadku chłopców medalik powinien być prostokątny.
Jaki prezent na chrzest dla dziewczynki od chrzestnego?
Prezenty dla dziewczynki niewiele się różnią. Oczywiście chrzestny ojciec nie kupi jej szkatułki w formie samochodu, ale ładną pozytywkę z grawerem czy biżuterię jak najbardziej. Świetnym pomysłem jest medalik, z tym że okrągły albo owalny, co będzie doskonałą pamiątką chrztu.
W ostatnim czasie furorę też robią profesjonalne sesje zdjęciowe, jednak największym hitem są prezenty spersonalizowane.